حفظ حیات دشت ها در گرو اجرای طرح های آبخیزداری و آبخوانداری

شناسایی 555 هزارهکتار اراضی مستعد پخش سیلاب در استان هرمزگان

ضرورت اختصاص کاربری اراضی مذکور به طرحهای تغذیه آبخوان های زیرزمینی

 مواد قانونی متعدد من جمله ماده 27 قانون افزایش بهره وری بخش کشاورزی و منابع طبیعی بر افزایش میزان کنترل بارش های جوی و جبران بیلان منفی آبخوان های زیرزمینی با اولویت دشت های ممنوعه آبی از طریق اجرای طرح های آبخیزداری و آبخوانداری تاکید دارد.

وضعیت و روند نامطلوب سفره های آب زیرزمینی در شرایط فعلی از مرز خطر عبور کرده است. از یک سو پدیده خشکسالی، برداشت بیش از ظرفیت از منابع آب زیرزمینی و بیلان منفی آبخوان ها و از سوی دیگر وجود اراضی مستعد پخش سیلاب در حوزه های آبخیز مشرف به دشت ها در بالادست اهمیت طرح مذکور را در شرایط کنونی مضاعف نموده است. در این راستا شناسایی اراضی مذکور، عدم اختصاص آن به سایر کاربری ها و بهره گیری از آن جهت طرح های تغذیه آبخوان، در راستای احیای آبخوان های زیرزمینی و استمرار آبدهی، تولید و سکونت در اینگونه مناطق به زعم کارشناسی بسیار حیاتی و امری اجتناب ناپذیر است.

از یک سو وقوع پدیده خشکسالی و بیلان منفی آبخوان های زیرزمینی و از سوی دیگر وجود اراضی مستعد و نفوذپذیر با شیب مناسب جهت اجرای سیستم پخش سیلاب، اهمیت طرح مذکور را در شرایط فعلی استان دوچندان نموده است.

 هدف طرح مزبور را تعادل بخشی آبخوان های زیرزمینی، احیای پوشش گیاهی عرصه های منابع طبیعی و حفظ تعادل اکولوژیک آبخیزها عنوان و اضافه کرد حفظ کاربری اراضی مذکور و اختصاص آن جهت اجرای طرح های آبخوانداری و پخش سیلاب بر عرصه آبخوان ها، ضامن تداوم آبدهی دشت های مزبور و استمرار تولید و سکونت در مناطق استان خواهد بود.

 پخش سیلاب ها بر روی اراضی با قابلیت نفوذ و ذخیره ی مفید و کاربردی آب، یکی از روشهای مناسب برای استفاده ی بهینه از سیلاب ها بخصوص در مناطق دشتی و آبخوان های متخلخل حوزه های آبخیز واقع در اقلیم های خشک و نیمه خشک است. در این زمینه جانمایی و یافتن مناطق مستعد پخش سیلاب، مهمترین جزء از فرآیند اجرای اینگونه پروژه ها به ویژه در سطوح کلان باشد.

 در شرایط کنونی با افزایش روزافزون جمعیت و برداشت بی رویه از سفره های زیرزمینی بایستی اقداماتی جهت جبران مقدار ورودی آب به آبخوان و حفظ بیلان آبی آن در وضعیت تعادل اتخاذ نمود. جمع آوری رواناب های سطحی و تغذیه آبهای زیرزمینی، مدیریت عرضه و تقاضای آب و همچنین استفاده از آب های غیر متعارف از جمله مهم ترین راهبردهای مدیریتی در این بخش می باشند.

در مناطق خشک که کمبود آب و پدیده های چون خشکسالی، تبخیر بالقوه ی زیاد و وقوع بارش های با شدت بالا جزئی از طبیعت و نظم اکوسیستم می باشد؛ انتقال آب به زیرسطح زمین یا تغذیه مصنوعی میتواند به عنوان یک راه حل کاربردی در جهت تعادل بخشی آبخوان های زیرزمینی، جلوگیری از فرونشست زمین و حفظ توازن اکولوژیک مناطق عمل نماید.

 با بررسی هشت معیار فازی شده شامل شیب، ضخامت آبرفت، بارش، زمین شناسی، کاربری اراضی، قابلیت اراضی، نفوذ و بافت خاک در سطح استان و با بهره گیری از بانک اطلاعاتی لایه هایی چون نقشه آبراهه ها، مسیرهای ارتباطی، پراکنش مراکز سکونتگاهی، نقشه ی دشت های استان هرمزگان و همچنین استفاده از تصاویر ماهواره ای aster، LandSat و GoogleEarth جهت کنترل نهایی و ارزیابی و صحت سنجی مناطق انتخاب شده در کنار بازدیدهای صحرایی، 555296 هکتار نهشته کواترنر با استعداد و متناسب در سطح حوزه های آبخیز مشرف به دشت های استان هرمزگان شناسایی گردید که ضروری است با توجه به وضعیت نامطلوب آبخوان های زیرزمینی در راستای تغذیه آبخوان برای اجرای طرح آبخیزداری و آبخوانداری با احداث سامانه های پخش سیلاب اختصاص یابد.

کلاسه بندی مناطق مستعد پخش سیلاب در استان هرمزگان

ردیف	درجه تناسب اراضی برای پخش سیلاب	مساحت (Km2)
1	خیلی مناسب	01/3785
2	مناسب	63/282
3	متوسط	32/1485
4	نامناسب	43/58465

نقشه جانمایی مناطق مستعد پخش سیلاب در استان هرمزگان