وبلاگ باران - آبخیزداری و آبخوانداری ایران

ارئه مطالب و مقالات در خصوص آبخیزداری، آبخوانداری و مدیریت حوزه های آبخیز کشور

وبلاگ باران - آبخیزداری و آبخوانداری ایران

ارئه مطالب و مقالات در خصوص آبخیزداری، آبخوانداری و مدیریت حوزه های آبخیز کشور

پارک آبخیز؛ پل ارتباطی شهر با طبیعت

آبخیزداری در رویکرد نوین مدیریت آبخیزهای شهری، علاوه بر اهداف حفظ منابع پایه آب، خاک، پوشش گیاهی و مدیریت سیل های ورودی به شهرها، تقویت ارتباط انسان و طبیعت را در قالب پارک آبخیز هدف گذاری نموده است.

تغییر اقلیم و تشدید سیل های شهری و همچنین سبک شهرنشینی مدرن و دور بودن از طبیعت، دو مشکل مبتلا به شهرها در شرایط کنونی است. در حقیقت پارک آبخیز، پاسخی به دو نیاز کنترل سیلاب های شهری و ایجاد تفرجگاه طبیعی در مجاورت مراکز جمعیتی است.

کنترل سیل های ورودی به شهرها در بالادست

نوع رژیم بارندگی و وضعیت ساخت شهرها در کشور ما شرایطی را بوجود آورده است که اغلب شهرها با مشکلات سیل مواجه هستند. موضوعی که در سال های اخیر به دفعات در مناطق مختلف کشور شاهد آن هستیم و مشکلات زیادی برای شهروندان و خسارت به شهرها را در پی داشته است. مدیریت سیل های شهری از منشاء در سطح حوزه های آبخیز بالادست شهرها و استفاده از ظرفیت سیلاب مهار شده در مناطق مستعد در توسعه تفرجگاه همجوار با سکونتگاه ها با مشارکت ارگان های دخیل از جمله شهرداری ها و بخش خصوصی، رویکرد برنامه آبخیزداری و آبخوانداری سازمان جنگل ها، مراتع و آبخیزداری کشور در مدیریت حوزه ها ی آبخیز شهری است.

ایجاد تفرجگاه طبیعی در مجاورت شهرها

پارک آبخیز نوعی پارک طبیعی محسوب می گردد که با دو هدف عمده؛

۱. کنترل سیل ورودی به شهرها

۲. توسعه تفرجگاه طبیعی

با چشم اندازها و مناظر طبیعی در قالب طرح های آبخیزداری و آبخوانداری در پیرامون سکونتگاه ایجاد می گردند. نزدیکی به شهر و سهولت دسترسی به طبیعت و محیط های طبیعی برای شهروندان از امتیازات ویژه پارک آبخیز است. به نحوی که در برخی موارد، ساکنین محلات و شهرک های واقع در پایین دست و خروجی آبخیزهای شهری، حتی بدون استفاده از وسیله نقلیه و با صرف زمان کوتاهی پیاده روی به پارک آبخیز شهری می رسند. ایجاد زیرساخت های اولیه و ضروری با حفظ طبیعت بکر، محیط مناسبی برای فراغت شهرنشینان و آرامش آنان را با استفاده از ظرفیت بارش ها و سیلاب ها به کمک زیرساخت های آبخیزداری در نزدیکترین فاصله به شهر فراهم می سازد.

جلوگیری از تغییر کاربری اراضی طبیعی پیرامون شهرها

پارک های آبخیز شهری علاوه بر کارکردهای اصلی فوق به دلیل ظرفیت های فراوان دیگر از جمله قابلیت مشارکت پذیری و سرمایه گذاری بخش خصوصی در زمینه های مختلف، بستر تحقق اهداف زیر است:

۱. حفظ عرصه های منابع طبیعی پیرامون شهر و جلوگیری از تغییر کاربری غیرمجاز آن

۲. حفظ خاک، کنترل فرسایش، مهار رسوبات ورودی به شهرها و تثبیت زمین لغزش و رانش زمین در حوزه های آبخیز شهری

۳. درختکاری، ارتقای سرانه فضای سبز و احداث پارک های خانواده

۴. توسعه طبیعت گردی (اکوتوریسم) و اقامتگاه های بوم گردی

۵. ایجاد پیاده راه سلامت و بستر ورزش های همگانی

۶. کوهنوردی، دوچرخه سواری کوهستان، کایت سواری و پیست اسکی در ارتفاعات مرتفع حوزه های برف گیر

۷. استقرار تله کابین و سایت رصدخانه

۸. باغ گیاه شناسی و باغ پرندگان

۹. آموزش و ارتقای سطح آگاهی های مردم در زمینه منابع طبیعی، حوزه های آبخیز و فعالیت های آبخیزداری و آبخوانداری

۱۰. اشتغال، درآمدزایی و کمک به اقتصاد ساکنین

پیشنهادهایی برای توسعه پارک آبخیز در کشور

در راستای فعال سازی ظرفیت های موجود و توسعه اصولی پارک های آبخیز شهری در کشور موارد زیر پیشنهاد می گردد:

۱. تدوین ضوابط و استانداردهای احداث پارک آبخیز

این مهم در دستور کار سازمان جنگل ها، مراتع و آبخیزداری کشور با حمایت نظام فنی اجرایی سازمان برنامه و بودجه قرار دارد و امید است بزودی شاهد ابلاغ و انتشار رسمی آن در قالب نشریات کددار باشیم.

۲. ارتقای سطح همکاری مشترک وزارت کشور، وزارت میراث فرهنگی و گردشگری و وزارت جهادکشاورزی و مشارکت شهرداری ها با سازمان جنگل ها، مراتع و آبخیزداری کشور با پیش بینی و تصویب منابع لازم در بودجه های سنواتی هر دو ارگان، بالاخص بودجه های سالانه شهرداری ها

۳. اعطای تسهیلات بانکی کم بهره جهت سرمایه گذاری بخش خصوصی در حوزه گردشگری و خدمات آن در پارک آبخیز با حمایت وزارت میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری

۴. استفاده بهینه از بستر پارک آبخیز در توسعه ورزش در بخش های مختلف سازگار با پارک آبخیز با مشارکت هیات های ورزشی و حمایت وزارت ورزش و جوانان

انتظار می رود متولیان شهرسازی از جمله وزارت راه و شهرسازی، شورای عالی شهرسازی و معماری و شهرداری ها در کنار متولیان عرصه های منابع طبیعی و آبخیزداری، با توجه به رویکردهای شهرسازی منطبق با اصول طبیعت، ضمن حفظ عرصه های طبیعی پیرامون شهرها، حفظ عرصه های جذب روان آب در بالادست و جلوگیری از گسترش بیش از حد سطوح نفوذناپذیر و عایق شهری، اهتمام ویژه ای به ایجاد پارک آبخیز شهری نمایند.

احداث پارک آبخیز اقدامی مناسب و مکمل در جهت بهسازی محیط های زندگی شهری محسوب می گردد. بدون تردید با پرداختن به این مهم، به سمت ساخت شهرهای ایمن در برابر سیل و دارای پل ارتباطی قوی با طبیعت در کشور پیش خواهیم رفت.

پارک آبخیز دره گردو شهر اراک

پارک آبخیر دره گردو شهر اراک از جمله پارک های آبخیز شهری احداث شده در کشور به شمار می رود که در مجاورت شهر صنعتی اراک در حوزه آبخیزی به وسعت ۱۴۱۳ هکتار واقع گردیده است.

تصاویری از پارک آبخیز دره گردو شهر اراک