ارتقای سطح مشارکت مردم در مدیریت منابع طبیعی کشور؛ الزامات - راهکارها

پس از روی کار آمدن دولت یازدهم و انتصاب مدیران ارشد وزارتخانه ها و سازمان های تخصصی کشور، سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری کشور در رویکردی جدید با بخشنامه به استان ها، موضوع مشارکت مردم را در اولویت برنامه های کاری خود قرار داده و در این راستا برنامه ریزی های صورت داده است. هر چند از گذشته این موضوع در مقاطع مختلفی مورد توجه قرار گرفته و همیشه در برنامه های سازمانی رگه هایی از این دیدگاه مردم محور دیده شده است و سازمان منابع طبیعی همواره بر این اصل معتقد بوده است. اما این ایفای نقش در تصمیم سازی، برنامه ریزی و امور اجرایی منابع طبیعی کشور تا جایگاه واقعی خود فاصله دارد که امید است با برنامه جدید سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری کشور شاهد تحقق این امر مهم باشیم. 

 بدون شک تبیین دقیق وضع موجود و تعیین صحیح مبدا، اصل بسیار مهمی در برنامه ریزی و پیشبرد اصولی سطح مشارکت مردم خواهد بود. هر چند جلوه های زیبایی از مشارکت مردم بویژه در اجرای برنامه های مختلف آبخیزداری، جنگل کاری، احیای بیابان و غیره به چشم می خورد. اما آمار دقیقی از میزان واقعی مشارکت مردم در بخش منابع طبیعی کشور در دست نیست. برخی کارشناسان از میزان 5% مشارکت مردم در منابع طبیعی سخن می گویند و بعضاٌ نیز آمارهای متفاوتی ارائه می دهند. انتظار اینست با مطالعه و بررسی های کارشناسی لازم وضع موجود مشخص و مسائل مهم دیگر در این رابطه از قبیل زمینه های حضور مردم در امور مختلف بالاخص حفاظت از منابع طبیعی و همچنین انجام فعالیت های آبخیزداری و چالش ها و موانع موجود در این زمینه ها بررسی و راهکارهای لازم مشخص گردد. 

سازماندهی، نهادسازی و توسعه تشکل های مردم نهاد از موارد زیربنایی در این رابطه است که می تواند در رسیدن نقش مردم به جایگاه واقعی خود در اینخصوص بیشترین نقش را ایفا نماید. بعنوان نمونه؛ توسعه آبخیزداری به کمک سرمایه گذاری خیرین برای اولین بار در کشور در استان هرمزگان، نشان از ظرفیت عظیم مردم حتی در امر سرمایه گذاری مستقیم در امور زیربنایی است. تغییر نگرش مسئولین، اصلاح ضوابط و مقررات من جمله ساختار موافقتنامه های طرحهای عمرانی از حالت 100% پیمانی (صرفاٌ توسط پیمانکاران) به حالت مشارکت پذیر مردمی و امکان ایفای نقش بیشتر خبرگان جوامع محلی، آبخیزنشنان و بهره برداران عرصه های منابع طبیعی از موراد مهمی است که باید مدنظر قرار داده شود. یقیناٌ اطلاع رسانی و آموزش جوامع محلی، استقرار نهادهای مردمی لازم نظیر مجمع خیرین آبخیزداری و تجلیل از فعالان این بخش در پیشبرد امور مربوطه مثمر ثمر خواهد بود.  

باشد تا شعار "منابع طبیعی، با مردم، برای مردم" در عرصه عمل محقق شود.

ذخیره 30میلیون مترمکعب باران پاییزی در سازه های آبخیزداری

در پی بارندگی های اخیر در روزهای پایانی آبان و ابتدای آذرماه جاری بالغ بر 100 سازه آبخیزداری در سطح استان آبگیری شد. در این مرحله از بارش، مجموعاٌ 30 میلیون مترمکعب استحصال باران توسط فعالیت های آبخیزداری انجام گرفت. وقوع بارندگی بصورت پراکنده بود و بیشترین آبگیری در حوزه غرب استان و جزایر اتفاق افتاد. در این بین سازه های آبخیزداری منطقه گاوبندی بیشترین استحصال بارش را به خود اختصاص دادند.

   بر اساس آمار هواشناسی، جزیره ابوموسی با 178 میلی متر و جزیره لاوان با 130 میلی متر بارش، رکوددار این نوبت بارندگی استان بودند. جزیره لاوان در روز اول آذر با دریافت 62 میلی متر بالاترین میزان بارش کشور را ثبت کرد. بارش تگرگ به ضخامت حدود 5/0 متر در کوشکنار گاوبندی و در شهرستان بستک بی سابقه بود. علاوه بر خسارات تگرگ، وقوع چندین سیل در در مناطق پارسیان، بندرلنگه و قشم منجر به وارد شدن خسارت گردید.

 همچنین در این مرحله از بارندگی شاهد ورود سیلاب از استانهای همجوار فارس و بوشهر به استان در حوزه های غرب استان بودیم که این موضوع در حوزه آبخیز رودخانه مهران در مسیل عبوری از شهرستانهای بستک، بندرلنگه و بندرخمیر، حجم سیلاب قابل ملاحظه ای را به استان وارد نمود. در این بارندگی، آنچه بیش از هر چیز دیگر خودنمایی می کرد شدت سیلخیزی استان بود که به زعم همه کارشناسان نیازمند مدیریت و برنامه ریزی جامع و هماهنگ دستگاههای مسئول می باشد. بدون شک یکی از اقدامات اساسی و پیشگیرانه در این رابطه، توجه ویژه به طرح پیشگیری و مهار سیل در قالب برنامه آبخیزداری است که در حال حاضر این طرح مهم و ضروری برای استان، از اعتبارات کافی برخوردار نیست.